«Бронх демікпесі» — созылмалы инфекциялық емес қабыну, тыныс алу жолдарының жиі кездесетін ауруы. «Демікпе» грек тілінен аударғанда «ентігу», «тұншығу» дегенді білдіреді. Бронхтардың тарылуы тұншығу, жөтел және тыныс алудың қиындауына, ысқырықты сырылдарға, ентігуге, жөтелге әкеледі. Бронх демікпесі көп жағдайда ерте жаста болады. Дұрыс, уақтылы емдеу кезінде балалардың шамамен 50% — ы есейген сайын демікпеден арылады. Сауран ауданының тұрғындарына аурудың пайда болу жолдары мен оның алдын алу бойынша сала мамандарының кеңесін жариялап отырмыз.
Демікпе организмнің тітіркендіргіштерге жоғары сезімталдығынан туындайды, мысалы, тамақ аллергендері, теңіз өнімдері, жаңғақ, бал, цитрус жемістері, әртүрлі шаң, үй жануарларының жүні, ағаштар мен өсімдіктердің тозаңдары. Сондай-ақ, аурудың пайда болуы тұқым қуалайтын бейімділікке және қоршаған орта факторларына байланысты болуы мүмкін. Тыныс алу жолдарының тұрақты инфекциясы немесе аллергиялық (өндірістік) факторлар маңызды. Сонымен, желімдер, металдар, ағаш шаңы, ұн (астық) шаңы, аллергендер, латекс, формальдегидтер және т.б. сияқты заттармен жұмыс кәсіби демікпенің дамуына әкелуі мүмкін, мұнда кәсіби бронх демікпесінің пайда болуы өндірістік агенттердің тыныс алу органдарына үнемі әсер етуімен байланысты. Құрылыс мамандықтарының (оның ішінде суретшілер), ағаш өңдеу өндірістерінің, тамақ және химия саласының өкілдері, наубайшылар мен кондитерлер, дәнекерлеушілер, медицина қызметкерлері, шаштараздар, мал фермалары мен құс фабрикаларының қызметкерлері және т.б. кәсіби бронх демікпесін дамыту бойынша қауіп тобына жатады. Артық салмақ пен семіздік бронх демікпесінің пайда болуының қосымша қоздырғыш факторы болуы мүмкін. Барлық науқастардың арасында темекі шегетін адамдар басым екендігі байқалды.
Демікпе белгілері әр түрлі болуы мүмкін: тыныс алудың аздап қиындауынан, ысқырықтан, жөтелден, ентігуге, кеуде қуысының қысылуына және тұншығуға дейін. Тұншығу шабуылдары қоздырғыш факторлар болған кезде, аллергенмен байланыста болған кезде күшейеді. Астматикалық ұстамалар аурудың даму дәрежесіне байланысты жеңіл, орташа немесе ауыр болады. Жөтел, ысқырықты тыныс немесе тыныс алу қиын болса, міндетті түрде дәрігерге қаралыңыз!
Демікпенің асқынуына жедел тыныс жетіспеушілігі жатады, егер науқас дем ала алмаса және бұл бүкіл ағзаның (ең алдымен мидың) оттегі ашығуына әкелуі мүмкін.
Алдын алудың негізгі шараларының бірі-дәрігердің ұсыныстарын нақты орындау! Дұрыс тамақтану, аллергендік белсенділігі бар тағамдарды аз тұтыну, ұйқы мен демалу режимін сақтау, иммунитетті нығайту, темекі шегуден бас тарту қажет. ЖРВИ мен тұмаудың өсу кезеңінде алдын алу шараларын сақтау. Гүлді өсімдіктердің тозаңына (гүлдер, ағаштар, шөптер) маусымдық аллергияда аллергендермен байланысын азайту керек. Үйде, үй жануарларында химиялық заттармен минималды байланыс. Бронх демікпесінің алдын алу тау немесе теңіз ауасы басым болатын санаторий-курорттық демалысты да қамтиды. Қарағайлы орманда ұзақ уақыт болу өте пайдалы.
Кәсіби сипаттағы бронх демікпесінің дамуын болдырмау мақсатында өндірістегі еңбекті қорғаудың тиісті санитарлық-гигиеналық жағдайлары мен талаптарын қамтамасыз ету, профилактикалық тексерулерді тұрақты жүргізу қажет.
Қ.АЛТЫНБЕКОВА,
Сауран аудандық емханасының дәрігер пульмонологы.