Ұлы Отан соғысы — адамзат тарихындағы ең ауыр, ең қасіретті кезеңдердің бірі. 1941-1945 жылдар аралығындағы бұл зұлмат жылдар халқымыздың батырлығын, ерік-жігерін, Отанға деген шексіз сүйіспеншілігін сынаған үлкен белес болды. Кеңес Одағының барлық халқымен бірге қазақ халқы да Отанды қорғауға жұмылып, жауға қарсы жанқиярлықпен күресті.
Қазақстаннан 1 миллион 200 мыңнан астам жауынгер майданға аттанса, олардың жартысына жуығы елге оралмады. Түркістан облысынан майдан шебіне 140 мыңнан аса азамат аттанып, олардың көпшілігі ұрыс даласында ерлікпен қаза тапты. Ал аман қалғандары елге оралып, бейбіт өмірді қалпына келтіру жолында ерен еңбек етті.
Түркістан облысының түкпір-түкпірінен шыққан ұл-қыздар майдан даласында ерлік көрсетіп, туған жердің атын асқақтатты. Батырлықтың айқын үлгісін танытқан азаматтардың қатарында Кеңес Одағының Батыры атағын алған ерлер де бар. Солардың бірі — Төлеген Тоқтаров. Мәскеу түбіндегі шайқаста көзсіз ерлікпен қаза тапқан оның есімі бүгінде ел аузында аңызға айналған. Ғани Сафаров пен Қайырғали Смағұлов та соғыстың әр тұсында ержүректік танытып, жауынгерлік міндетін абыроймен атқарды. Сондай-ақ қазақтың батыр қыздары Әлия Молдағұлова мен Мәншүк Мәметова да ұлт рухының биіктігін паш етіп, ерлігімен ел есінде мәңгі сақталды. Түркістан өңірінің әйелдері де тылда тынымсыз еңбек етіп, Жеңіске жол ашты.
Жауынгерлік ерлікпен қатар, Түркістан өңірінің сарбаздары елге оралған соң бейбіт тірлікті жаңғыртуға зор үлес қосты. Мәселен, Түлкібас ауданынан шыққан Жолдасбек Ерәлиев майдандағы ауыр шайқастарда ерекше ерлік көрсетіп, жұртының жүрегінде батыр ретінде сақталып қалды. Отырарлық Сағындық Бекмырзаұлы соғыста командирлік қабілетімен көзге түсіп, бейбіт күнде де ел игілігіне қызмет етті. Ал Шардарадан шыққан Сәбит Әшімов майданнан кейінгі жылдары ауыл шаруашылығын дамытуға белсенді араласып, туған жерінің өркендеуіне үлес қосты.
Соғыс жылдарында Түркістан облысы тылда да маңызды рөл атқарды. Ер-азаматтар майданға аттанғанда, ауыл шаруашылығы мен өндіріс саласының барлық ауыртпалығы әйелдер мен балалардың иығына түсті. Олар егіс алқабынан шықпай, майданға миллиондаған тонна астық, ет, жылы киімдер мен қажетті бұйымдар жөнелтті. Ел бірлігі мен қажырлы еңбектің арқасында майдандағы жауынгерлерге сенімді тірек бола білді.
Бүгінде бейбіт өміріміз — ардагерлердің сол кездегі жанқияр ерлігі мен ерен еңбегінің жемісі. Олардың есімдерін ұлықтау, ерліктерін дәріптеу — кейінгі ұрпақтың қасиетті парызы. Түркістан облысында көптеген мектептер мен көшелерге майдангерлердің есімдері беріліп, әр ауылда соғыс құрбандарына арналған ескерткіштер бой көтерген. Бұл – елінің азаттығы үшін жанын қиған батырларға көрсетілген құрметтің белгісі.
Біз ардагерлердің алдында мәңгілік қарыздармыз. Олардың есімі мен ерлігі — ел тарихының алтын әріптермен жазылатын парағы. Ерлікке тағзым — елге тағзым. Сондықтан да, ұрпақ жадында бұл ерліктер мәңгі сақталуға тиіс.
Түркістан облыстық Фараб әмбебап ғылыми кітапханасының кітапханашысы
Балнұр ПЕРНЕХАН